Planując weekendowe wyprawy z historią warto odwiedzić mało znane prehistoryczne cmentarzysko kurhanowe w okolicach Siemirowic (gm. Cewice). Zbiory po przeprowadzonych tu pracach archeologicznych wzbogaciły kolekcję Muzeum Archeologicznego w Gdańsku oraz Muzeum w Lęborku.
Na terenie Nadleśnictwa Cewice, przy leśnej drodze z Siemirowic do Oskowa, znajduje się cmentarzysko kultury łużyckiej, na którym odkryto pochówki sprzed ponad 3000 lat. Większość z dwunastu mogił została naruszona jeszcze w czasach starożytnych.
Do cmentarzyska w lesie można dojść pieszo lub dojechać rowerem. Jako miejsce startu warto wybrać trawiaste boisko przy szkole w Siemirowicach z którego drogą z kocich łbów kierujemy się w kierunku lasu skręcając kilkaset metrów dalej prawo w drogę pożarową nr 11 którą dojdziemy do celu.
Drugim miejscem startu może być Oskowo. Po pokonaniu malowniczej rzeki Bukowiny kierujemy się polem i lasem w kierunku Siemirowic mijając mało atrakcyjną fermę świń.
Cmentarzysko oznaczone jest tablicą informacyjną wykonaną niedawno z inicjatywy Nadleśnictwa Cewice oraz Lokalnej Organizacji Turystycznej “Ziemia Lęborska – Łeba”. W opisie zamieszczonym na tablicy zawarto szczegóły budowy grobów oraz pokrótce historię prowadzonych na obszarze cmentarzyska prac archeologicznych. Tekst wzbogacony został o rysunek przekroju poprzecznego przykładowego kurhanu, a także cenną fotografię z 1976 roku, autorstwa Ryszarda Kapusty, wieloletniego badacza dawnych miejsc pochówku na terenie Pomorza, członka Stowarzyszenia Badań Kamiennych Kręgów z Gdyni.
Teren cmentarzyska jest rozległy i… mocno zarośnięty roślinnością. Z pewnością wędrówka w okresie zimowym czy wczesnowiosennym przyniesie więcej odkryć. Pagórkowaty teren skrywa usypane groby, kamienie, kręgi (122 elementy). Teren nie jest oznaczony, aby odnaleźć elementy cmentarzyska należy ruszyć w las wokół tablicy. Cmentarzysko zajmuje obszar 1500 na 500 m. Jedynie cztery kurhany oddalone są od zwartego kompleksu pozostałych mogił o około pół kilometra w kierunku Siemirowic.
Na podstawie wydobytych na cmentarzysku wyrobów metalowych oraz ceramiki, kurhany datowane są na IV okres epoki brązu (1000 – 800 r. p.n.e.) oraz początki V okresu tej epoki (ok. 700 r. p.n.e.). Zaliczane są do stanowisk grupy wschodniopomorskiej (kaszubskiej) kultury łużyckiej.
Na podstawie badań antropologicznych ustalono, iż średnia życia pochowanych na cmentarzysku wynosiła 25 – 35 lat dla kobiet i 35 – 45 lat dla mężczyzn. Stwierdzono też dużą liczbę pochówków dziecięcych. Do wielu popielnic złożono szczątki kostne kilku osób, najczęściej matek z dziećmi.
Kurhany miały w większości w rzucie poziomym kształt kolisty lub do niego zbliżony o średnicy od 5 do 10 m. Największy kurhan miał średnicę 18 m. Maksymalna wysokość kurhanów dochodziła do 1,5 m. Kolisty kształt kurhanów osiągnięto przez układanie u ich podstawy kręgów z dużych, ściśle przylegających do siebie kamieni. Podstawę stanowiły przeważnie pojedyncze kręgi. W ich środku znajdowały się skrzynie zbudowane z płasko łupanych kamieni. Nad skrzyniami, w granicach kręgu usypywano płaszcz z kamieni polnych. We wnętrzu skrzyń stały popielnice i naczynia gliniane pełniące funkcję przystawek oraz przepalone ludzkie kości. Towarzyszyły im nierzadko wyroby metalowe, najczęściej biżuteria oraz przedmioty użytku codziennego zmarłego. Dna skrzyń wyłożone były płaskimi kamieniami.
Inną formę stanowiły groby obwarowane. Miały one średnicę około 1 m i zbudowane były z kamieni polnych, które zabezpieczały wewnątrz umieszczone popielnice.
Trzecią grupę pochówków stanowiły popielnice dość często umieszczane pomiędzy kamieniami płaszcza. W jednym z siemirowickich kurhanów odkryto dwie płaskie stele (kamienie ustawione pionowo), zamykające od strony wschodniej krąg kamienny i wzmocnione od zewnątrz trzema małymi kamieniami. Ich usytuowanie należy wiązać z panującymi w kulturze łużyckiej wierzeniami, związanym z kultem słońca i przodków. Z kolei w innym z kurhanów odkryto kamień o kształcie graniastosłupa, z wyraźnymi śladami ciosania. Większość z obiektów usypana była z wielu warstw kamieni, przysypanych żółtym, drobnym piaskiem. Przy tworzeniu cmentarzyska użyto ogromnych ilości materiałów budulcowych. Przyjmując za średnią obiekt o średnicy 8 m i wysokości 1 m, zgromadzić trzeba było 1500 m sześciennych budulca.
Do innych cennych stanowisk archeologicznych na terenie gminy Cewice zaliczyć należy znaleziska kultury pomorskiej VII – II w p.n.e. w Bukowinie, Cewicach, Maszewie, Krępkowicach, Łebuni i Siemirowicach.
