Ta sprawa zbulwersowała wielu mieszkańców Lęborka. Po zabytkowej cegielni przy ulicy Pułaskiego pozostała dziura w ziemi. Na początku tego roku dokonano ostatecznej rozbiórki obiektu wybudowanego pod koniec XIX wieku.
Cegielnia z tzw. piecem w technologii Hoffmana była wpisana do wojewódzkiej ewidencji zabytków. W czasach powojennych funkcjonowała tu cegielnia nr 5, w latach 90-tych przejął ją prywatny przedsiębiorca. Z czasem zakład został zamknięty, powoli niszczał, był dewastowany i podpalany. Mimo wpisu do obiektów zabytkowych obiekt został rozebrany do ostatniej cegły. Rozbiórka rozpoczęła się w roku 2020, skończyła zimą 2021r. Równolegle na przyległym terenie sprzedawano działki na cele mieszkaniowe.
Zapytanie do burmistrza Lęborka w sprawie rozbiórki cennego obiektu wpisanego także do Gminnego Programu Ochrony Zabytków Lęborka zadał pod koniec marca br. radny miejski Włodzimierz Klata.
Znamy odpowiedz na zapytanie radnego. Z obszernej odpowiedzi wynika, że zgodę na rozebranie obiektu na raty wydał Wojewódzki Konserwator Zabytków! Stanowisko ratusza na podstawie przedstawionych pism było niezmienne – brak zgody na rozebranie obiektu. Z pism bije też zdziwienie magistratu ze zmiany stanowiska instytucji w teorii mającej dbać o ochronę zabytków.
Przedstawiamy odpowiedz na interpelację ws. rozbiórki cegielni oraz treść dokumentów do niej dołączonych.
Odpowiedz Burmistrza Lęborka dot: interpelacji złożonej w dniu 26.03.2021r. w sprawie rozbiórki zabytkowej cegielni przy ul. Pułaskiego w Lęborku
„W odpowiedzi na w/w interpelację informuję, że obiekt zabytkowej cegielni przy ul. Pułaskiego w Lęborku został objęty ochroną konserwatorską i wpisany do wojewódzkiej ewidencji zabytków przez Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, do którego kompetencji należą działania w zakresie ochrony zabytków. Natomiast bezpośrednia opieka nad zabytkiem, w tym m.in. utrzymanie zabytku we właściwym stanie technicznym oraz prowadzenie stosownych prac remontowo – konserwatorskich należą, zgodnie z zapisami ustawy z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, do właściciela zabytkowego obiektu. Obowiązujący porządek prawny przewiduje także odpowiednie działania dla innych podmiotów, w tym m.in. dla organów samorządu gminnego, które winny objąć zabytkowy obiekt stosownymi zapisami w: studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, Gminnym Programie Opieki nad Zabytkami oraz w przypadku obiektów wpisanych do rejestru zabytków lub wojewódzkiej ewidencji zabytków, umieścić je także w gminnej ewidencji zabytków. Wszystkie te działania w odniesieniu do budynku zabytkowej cegielni przy ul. Pułaskiego w Lęborku zostały przez nas wykonane. Ponieważ obiekt ten nie znalazł się w granicach wyznaczonego obszaru zdegradowanego i rewitalizacji, nie ujęto go także w przyjętym przez nas programie rewitalizacji.
W miesiącu kwietniu 2020r. właściciel obiektu dawnej cegielni przy ul. Pułaskiego w Lęborku poinformował Burmistrza Miasta Lęborka, iż w wyniku uzyskanego postanowienia Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz decyzji Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Lęborku dokonał częściowej rozbiórki zabytkowego budynku cegielni. Z załączonych kopii w/wym. dokumentów wynika, że rozbiórka dotyczyła drewnianej konstrukcji budynku i części komina, znajdujących się w katastrofalnym stanie technicznym. Jednocześnie właściciel został zobligowany przez w/wym. organy do zabezpieczenia odkrytej ceglanej konstrukcji pieca i zachowanych murowanych ścian budynku dachem pełniącym rolę tymczasowego zabezpieczenia budynku przed dalszą degradacją. Z treści postanowienia Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków wynika także obowiązek późniejszego odtworzenia rozebranej, zagrażającej katastrofie konstrukcji budynku.
W miesiącu czerwcu i lipcu ubiegłego roku właściciel budynku dawnej cegielni podjął starania o wyłączenie zabytku (obiektu cegielni) z ewidencji zabytków. Burmistrz Miasta Lęborka odmówił wykreślenia tego budynku z gminnej ewidencji zabytków, jak też poparcia działań dla wykreślenia go z wojewódzkiej ewidencji zabytków. W tym samym czasie, zarówno Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków jak i Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w Lęborku, wzywali właściciela obiektu do wykonania zabezpieczeń ceglanej części budynku, zgodnie z wcześniejszymi nakazami. W tej sytuacji zaskoczeniem również dla nas było, otrzymane do wiadomości pod koniec września 2020r., pismo Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków wyrażające zgodę na wykreślenie z wojewódzkiej ewidencji zabytków pozostałości budynku dawnej cegielni.
W uzasadnieniu zgody Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków stwierdził, odmiennie niż w swoich wcześniejszych stanowiskach, iż zakres degradacji zabytku, który dokonał się głównie w latach 90-tych XX wieku jak też fakt rozbiórki drewnianej obudowy obiektu spowodowały utratę wartości zabytkowych dawnej cegielni. Z docierających do nas informacji wynikało, że właściciel obiektu niezwłocznie skorzystał z otrzymanej zgody i dokonał natychmiastowe rozbiórki pozostałej ceglanej części budynku.”
Podpisał: Jerzy Pernal – Zastępca Burmistrza Lęborka
Odpowiedzi burmistrza Lęborka na wniosek Mirosława Dawidziuka o wykreślenie budynku dawnej cegielni z gminnej ewidencji zabytków z dnia 16 czerwca 2020 r. (na piśmie mylna data 16 maja 2020r.)
„Dot.: wniosku z dnia 03.06.2020r. w sprawie wyłączenia zabytku nieruchomego (budynek dawnej cegielni) z gminnej ewidencji zabytków.
W odpowiedzi na w/w wniosek informuję, że objęty wnioskiem budynek dawnej cegielni ujęty jest w wojewódzkiej ewidencji zabytków i ż mocy prawa stanowi także część gminnej ewidencji zabytków. Sprawę prowadzenia ewidencji zabytków reguluje art. 22 ustawy z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (tekst jednolity Dz. U. z 2020r., poz. 282). Określa on, iż wojewódzki konserwator zabytków prowadzi wojewódzką ewidencję zabytków znajdujących się na terenie województwa. Natomiast wójt (burmistrz, prezydent miasta) prowadzi gminną ewidencję zabytków z terenu gminy. Ustęp 5 tego przepisu stanowi, iż w gminnej ewidencji zabytków powinny być ujęte: 1) zabytki nieruchome wpisane do rejestru; 2) inne zabytki nieruchome znajdujące się w wojewódzkiej ewidencji zabytków; 3) inne zabytki nieruchome wyznaczone przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Tylko w odniesieniu do tej trzeciej kategorii zabytków Burmistrz Miasta ma możliwość wpływania na zakres przedmiotowy ewidencji. Natomiast, zgodnie z wyżej cytowanym przepisem, w odniesieniu do obiektów wpisanych do wojewódzkiej ewidencji zabytków, burmistrz miasta ma ustawowy obowiązek uwzględnienia tych obiektów w gminnej ewidencji zabytków, a wyłączną kompetencję co do kształtowania zakresu obiektów tam wpisanych posiada Wojewódzki Konserwator Zabytków. Biorąc powyższe pod uwagę brak jest możliwości realizacji Pana wniosku przez Burmistrza Miasta Lęborka.”
Podpisał z up. Burmistrza mgr inż. arch. Wojciech Jurak – Naczelnik Wydziału Architektury
Odpowiedz Burmistrza Miasta Lęborka na wniosek pełnomocnika właściciela obiektu o zajęcie stanowiska w związku ze staraniami o wykreślenie obiektu z wojewódzkiej ewidencji zabytków.
„Dot.: wniosku z dnia 07.07.2020r. w sprawie budynku dawnej cegielni na dz. nr 25419 obręb 8 przy ul. Pułaskiego w Lęborku.
Odpowiadając na w/w wniosek informuję, że obiekt dawnej cegielni przy ul. Pułaskiego, to ostatni już taki obiekt o charakterze zabytku techniki na terenie Lęborka, słynącego od setek lat z produkcji wyrobów ceramicznych. W obowiązującym planie miejscowym, dla tego terenu obiekt starej cegielni ujęty został jako dominanta przestrzenna rozumiana jako obiekt o szczególnych wymaganiach budowlanych, wyróżniający się formą zabudowy z otaczającego terenu. Organy właściwe w sprawach ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, zarówno W przeszłości jak i obecnie podtrzymują stanowisko, że jest to wartościowy obiekt zabytkowy, ujęty w wojewódzkiej ewidencji zabytków, który należy bezwzględnie zachować dla przyszłych pokoleń. Obecny, zły stan techniczny obiektu nie może być przesłanką do jego całkowitego unicestwienia. Przypominam, że obiekt ten jest we władaniu. Pana Mirosława Dawidziuka (a wcześniej jego ojca Pana Stanisława Dawidziuka) od kilkudziesięciu lat, przez znaczny okres tego czasu pełniąc funkcje komercyjne w ramach zakładu produkcyjnego. Zarówno przepisy budowlane, jak i te dotyczące ochrony zabytków, nakładały i nakładają na władającego obowiązek utrzymywania obiektu we właściwym stanie technicznym. Ponadto należy zauważyć, że Pan Mirosław Dawidziuk, starając się o częściową rozbiórkę obiektu (zadaszenie pieca, będące w katastrofalnym stanie), przyjął warunki tej rozbiórki zawarte w postanowieniu Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Gdańsku z dnia
18.03.2020r., powtórzone następnie w decyzji Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Lęborku a obligujące do tymczasowego zabezpieczenia zachowanego pieca. Obecna próba odstąpienia od niedawno przyjętych warunków i zobowiązań, w kontekście uzyskanej zgody na rozbiórkę zniszczonego zadaszenia jest niezrozumiała i rodzi pytania o faktyczne intencje właściciela obiektu. Wyjaśniam jednocześnie, iż władze samorządowe Lęborka są zainteresowane rozwojem miasta, w tym powstawaniem nowych inwestycji, jednak musi się to odbywać z poszanowaniem zachowanego dziedzictwa historycznego i w ramach obowiązującego porządku prawnego. Informuję ponadto, że w ramach możliwości udzielania dotacji na prace konserwatorskie i restauratorskie przy zabytkach (obecnie dot. tylko obiektów z rejestru zabytków), samorząd Lęborka rozważa w przyszłości rozszerzenie tej możliwości również na obiekty będące w gminnej ewidencji zabytków. Reasumując, kierując się potrzebą zachowania wartościowego dziedzictwa architektonicznego Lęborka oraz respektując wydane w powyższej sprawie rozstrzygnięcia organów właściwych w sprawach ochrony zabytków oraz nadzoru budowlanego, wyrażamy stanowisko, iż nie ma uzasadnienia dla całkowitej likwidacji przedmiotowego obiektu.”
Podpisał: Witold Namyślak – Burmistrz Miasta Lęborka
